Czynniki biologiczne w środowisku pracy 

Czynniki biologiczne w środowisku pracy pojawiają się w wielu branżach - służbie zdrowia, rolnictwie, przemyśle czy górnictwie. Pracodawca powinien zadbać o odpowiednią profilaktykę i zastąpienie szkodliwego składnika innym rozwiązaniem. Nie zawsze jednak jest to możliwe, a w miejscach pracy pojawiają się czynniki biologiczne mające negatywny wpływ na zdrowie człowieka. 

Kwestie związane z czynnikami biologicznymi w miejscu pracy reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81 poz.716 z późn. zm.). 

Jakie są czynniki biologiczne w środowisku pracy? 

Czynniki biologiczne w środowisku pracy mogą prowadzić do rozwoju alergii, zakażeń czy zatruć.  

Jak podaje Główny Inspektorat Sanitarny, szkodliwe czynniki biologiczne to:  

• drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie, 

• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie, 

• hodowle komórkowe, 

• pasożyty wewnętrzne.  

W Polsce wyróżnia się 4 grupy zagrożeń, a w procesie klasyfikacji czynników uwzględnia się wpływ na zdrowie człowieka. Specjaliści podczas określania czynników bazują na wywoływaniu choroby u człowieka, a także ciężkość jej przebiegu, możliwości rozprzestrzeniania się choroby w populacji oraz zastosowania skutecznej profilaktyki i leczenia. 

Podział czynników biologicznych w pracy 

Obowiązują następujące grupy zagrożeń:  
 

• grupa 1 - czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne 

• grupa 2 - czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne, np. gronkowiec złocisty,  

• grupa 3 - czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne, np. dżuma, gruźlica,  

• grupa 3 - czynniki biologiczne, które stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników (często przenoszone drogą powietrzną), np. pałeczka czerwonki, HIV, HBV, HCV, 

• grupa 4 - czynniki które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne, np. wirus Ebola.  

Czynniki biologiczne a obowiązki pracodawcy  

Głównym obowiązkiem pracodawcy jest wdrożenie przepisów zawartych w rozporządzeniu. Pierwsze kroki powinny dotyczyć stworzenia oceny ryzyka zawodowego uwzględniając narażenie pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Prawidłowo dokonana ocena ryzyka umożliwia wykorzystanie skutecznych środków profilaktycznych. Warto pamiętać o regularnej aktualizacji oceny w określonych przypadkach np. zmiany warunków pracy.  

Do obowiązków pracodawcy należy również m.in. ograniczenie kontaktu z czynnikiem, stosowanie odpowiednich oznaczeń, prowadzenie rejestru prac dotyczących narażenia na działanie szkodliwego czynnika czy zapewnienie pracownikom środki ochrony zbiorowej albo indywidualnej.